این نوع از دتکتور ها با تشخیص دود، آتش سوزی را تشخیص داده و با اعلام آن به سیستم کنترل حریق شرایط را جهت انجام اقدامات لازم مهیا می کنند و به طور کلی این دتکتورها به سه دسته تقسیم می شوند:
این دتکتورها از یک منبع نوری و سنسور فتوالکتریک ساخته شده اند. با وقوع آتش سوزی، دود ناشی از آتش سوزی وارد محفظه دتکتور شده و مسیر نور را قطع می کند، نور تابیده شده از منبع نوری به سنسور فتووالکتریک نرسیده و لذا سیستم وقوع آتش سوزی را تشخیص می دهد.
در این دتکتورها از مقدار کمی ماده رادیواکتیو استفاده می شود. در این دتکتورها دو الکترود در محفظه قرار دارد که که بین آن ها فضای خالی وجود دارد. بین این دو الکترود جریان بسیار کمی برقرار است. با ورود دود به این محفظه، اشعه آلفا جذب شده و باعث کاهش یونیزاسیون و جریان بین دو الکترود می شود. در این حالت است که دتکتور، حریق را به سیستم کنترل اعلام می کند.
این دتکتورها شامل دو ماژول هستند که در دو مکان مختلف نصب می شوند و اشعه از یک ماژول به سمت ماژول دیگر ارسال می شود. در حالت عادی اشعه ارسالی توسط گیرنده دریافت می شود، اما با وقوع آتش سوزی و ایجاد دود ناشی از آن، مسیر اشعه بسته شده و گیرنده آن را دریافت نخواهد کرد و به این ترتییب وقوع آتش سوزی تشخیص داده می شود. از این دتکتورها معمولا برای اماکن وسیع که نیاز به دتکتورهای زیادی دارد استفاده می شود.
بر خلاف سایر دتکتورها، دتکتورهای حرارتی به سادگی وقوع آتش سوزی را تشخیص نمی دهند. این دتکتورها به تغییرات دما حساس بوده و با افزایش ناگهانی آن، عمل خواهند کرد. از این دتکتورها معمولا در اماکنی که دارای دمای ثابتی هستند، مانند اتاق های کوچک و یا آشپزخانه ها، استفاده می شود. از این دتکتورها نباید در جاهایی که دما دائما در حال نوسان است، استفاده شود.
هر یک از دتکتورهای اعلام حریق ذکر شده در دو نوع متعارف (Conventional) و آدرس پذیر (Addressable) موجود هستند. در سیستم های متعارف، اجزا سیستم دارای آدرس خاصی نمی باشند و مناطق مختلف به صورت زون (Zone) مشخص تعیین می شوند که شامل چندین دتکتور و یا تجهیزات دیگر مربوط به اعلان حریق است ؛ در انتهای هر زون یک مقاومت محدود کننده جریان (End Of Line ) قرار می گیرد. در سیستم های آدرس پذیر هر یک از اجزای سیستم دارای آدرس مشخصی بوده و تجهیزات در یک Loop به یکدیگر متصل می شوند. در چنین سیستم هایی با توجه به آدرس پذیر بودن تجهیزات، تشخیص دقیق محل آتش سوزی ممکن می باشد.
همچنین معمولا برای هر تجهیز یک سیستم ایزولاتور(Isolator) در نظر گرفته می شود تا در هنگام بروز مشکل برای تجهیز موردنظر، آن را از مدار خارج کرده و ضمن اطلاع مشکل به وجود آمده به واحد کنترل، از بروز هرگونه اختلال در عملکرد سایر تجهیزات جلوگیری کند.